ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟ ಶಾಸನವು (Kappe Arabhatta Inscription) ೭ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯ ಯುಗದ ಮಹತ್ವದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಬಾದಾಮಿಯ ಕೃತಕ ಕೆರೆಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಈ ಶಾಸನವು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಹಳಗನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಶಾಸನವು ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟ ಎಂಬ ಶೂರ ಯೋಧನ ಶೌರ್ಯ, ಧರ್ಮಪ್ರಜ್ಞೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನದ ಮೂಲಕ ಆ ಕಾಲದ ಸಮಾಜ, ರಾಜಕೀಯ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಮಹತ್ವದ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.
ಈ ಲೇಖನವು ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಜೀವನ, ಅವನ ಶೌರ್ಯ, ಮತ್ತು ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನವಿನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಶಿಕ್ಷಕರು ಅಥವಾ ಇತಿಹಾಸಪ್ರಿಯರು ಈ ಲೇಖನದ ಮೂಲಕ ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಕುರಿತು ಎಲ್ಲಾ ವಿವರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹುದು.
Table of Contents
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟ ಶಾಸನ | Kappe Arabhatta Inscription
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟ ೭ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯ ಯೋಧನಾಗಿದ್ದು, ಈತನ ಬಗ್ಗೆ ಬಾದಾಮಿಯ ಒಂದು ಬಂಡೆಗಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಶಾಸನದ ಮೂಲಕ ನಮಗೆ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನವು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಬಾದಾಮಿಯ ಕೃತಕ ಕೆರೆಯ ವಾಯುವ್ಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಶಾಸನವು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ. ೭೦೦ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳ ದ್ವಿಭಾಷಾ ಬಳಕೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
ಶಾಸನದ ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ರೂಪರಚನೆ
ಬಾದಾಮಿಯ ತಟ್ಟುಕೋಟಿ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಕೃತಕ ಕೆರೆಯ ಉತ್ತರ-ಪೂರ್ವ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯಿಂದ ೧೦-೧೨ ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಸುಮಾರು ೩ ಅಡಿ ೪½ ಇಂಚು ಎತ್ತರ ಮತ್ತು ೨ ಅಡಿ ೧೦⅓ ಇಂಚು ಅಗಲದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದೆ. ಶಾಸನದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ದಳಗಳಿರುವ ಕಮಲಾಕೃತಿಯ ಚಿತ್ತಾರವಿದೆ. ಇದು ಆ ಕಾಲದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಾಸನದ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಛಂದಸ್ಸು
ಈ ಶಾಸನವು ಹಳಗನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಾಚೀನ ಛಂದೋಮೂಲಗಳಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾದದ್ದು, ಇದು ದ್ರಾವಿಡೀಯ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಶಾಸನವು ಐದು ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಮೊದಲ ಪದ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶ್ಲೋಕವಾಗಿದ್ದು, ಉಳಿದವು ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದೆ.
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನು ಒಳ್ಳೆಯ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರನಾಗಿದ್ದನು; ಕೆಟ್ಟವರಿಂದ ದೂರವಾಗಿದ್ದನು. ಅವನು ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಶೂರತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು “ಸಾಧುಗೆ ಸಾಧು, ಮಾಧುರ್ಯಂಗೆ ಮಾಧುರ್ಯಂ” ಎಂದು ಹೊಗಳಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಒಳ್ಳೆಯವರಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯವನು, ಮಧುರ ಸ್ವಭಾವದವರಿಗೆ ಮಧುರವನು ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಇದು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನು ತನ್ನ ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಭಯಾನಕನಾಗಿದ್ದು, ತನ್ನನ್ನು ಕಾಡುವವರನ್ನು ನಿರ್ದಯವಾಗಿ ಸೋಲಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಈ ಗುಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿನಂತೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಬಾದಾಮಿ ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಶಾಸನ (Kappe Arabhatta Inscription in Kannada Language)
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ್‌ ಶಿಷ್ಟಜನಪ್ರಿಯನ್‌
ಕಷ್ಟಜನವರ್ಜಿತನ್‌ ಕಲಿಯುಗ ವಿಪರೀತನ್‌
ವರನ್ತೇಜಸ್ವಿನೋಮೃತ್ಯುರ್ನತುಮಾನಾವಖಂಡನಂ
ಮೃತ್ಯುಸ್ತತ್ಕ್ಷಣಿಕೋ ದುಃಖಮ್ಮಾನಭಂಗಂ ದಿನೇದಿನೇ
ಸಾಧುಗೆ ಸಾಧು ಮಾಧುರ್ಯನ್ಗೆ ಮಾಧುರ್ಯ್ಯಂ ಬಾಧಿಪ್ಪ
ಕಲಿಗೆ ಕಲಿಯುಗವಿಪರೀತನ್ಮಾಧವನೀತನ್‌ ಪೆರನಲ್ಲ
ಒಳ್ಳಿತ್ತ ಕೆಯ್ವಾರಾರ್ಪೊಲ್ಲದುಮದರಂತೆ ಬಲ್ಲಿತ್ತು ಕಲಿಗೆ
ವಿಪರೀತಾಪುರಾಕೃತಮಿಲ್ಲಿ ಸಂದಿಕ್ಕುಮದು ಬನ್ದು
ಕಟ್ಟಿದ ಸಿಂಘಮನ್ಕೆಟ್ಟೊದೆನೆಮಗೆನ್ದು ಬಿಟ್ಟವೋಲ್ಕಕಲಿಗೆವಿ
ಪರೀತಂಗಹಿತರ್ಕ್ಕಳ್ಕೆಟ್ಟರ್ಮ್ಮೇಣ್ಸತ್ತರವಿಚಾರಂ
ಶಾಸನದ ಭಾವಾರ್ಥ
ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಶೌರ್ಯ ಮತ್ತು ಧರ್ಮಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನು ಒಳ್ಳೆಯ ಜನರನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುವವನಾಗಿದ್ದನು; ಕೆಟ್ಟವರನ್ನು ದೂರವಿಟ್ಟಿದ್ದನು. “ಅಪಕೀರ್ತಿಗಿಂತ ಮರಣವೇ ಲೇಸು” ಎಂಬ ಧೀಮಂತ ನಿಲುವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು. ಅವನು ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮದ ಕರ್ಮಫಲವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. “ಸಿಂಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಂತೆ” ಶತ್ರುಗಳು ಅವನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಸೋತು ನಾಶವಾಗಿದ್ದರು.
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ಒಳ್ಳೆಯ ಜನರಿಗೆ ಅವನು ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರನಾಗಿದ್ದನು. ಆದರೆ, ಕೆಟ್ಟ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರನ್ನು ತಡೆಯುವ ಧೈರ್ಯಶಾಲಿಯಾಗಿ, ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಶೂರನಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು. ತೇಜಸ್ವಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಸಂಕೇತವೆಂದರೆ ಮಾನಭಂಗವಿಲ್ಲದ ಮರಣ. ಮರಣವು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ದುಃಖವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು, ಆದರೆ ಮಾನಭಂಗವು ದಿನನಿತ್ಯವೂ ನೋವು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಅವನ ಸ್ವಭಾವದಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯವರಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯತನ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಷ್ಠ ನಡತೆಯುಳ್ಳವರಿಗೆ ಮಾಧುರ್ಯವಿತ್ತು. ಶೂರತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಈ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿಯೇ ವಿಶಿಷ್ಟನಾಗಿದ್ದನು. ಅವನನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಅವನ ವಿಶೇಷತೆ ಎಂದರೆ, ಒಳ್ಳೆಯವರು ಮಾಡಿದ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಅವನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಉತ್ತಮ ಪ್ರತಿಫಲ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಹಾಗೆಯೇ, ಕೆಟ್ಟವರು ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ಅವರ ಕರ್ಮಾನುಸಾರ ತಕ್ಕ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಶತ್ರುಗಳು ಸೋತು ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದು ಅವರ ತಪ್ಪುಗಳ ಫಲವಾಗಿತ್ತು.
ಕಟ್ಟಿದ ಸಿಂಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಅದು ಹೇಗೆ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿ, ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಶತ್ರುಗಳು ಅವನ ಎದುರು ನಿಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಸೋಲುತ್ತಿದ್ದರು ಅಥವಾ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದರು.
ಶಾಸನದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ
ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನವಿನಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೊದಲ ತ್ರಿಪದಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ತ್ರಿಪದಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ರೂಪವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಳಗನ್ನಡದಿಂದ ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಹಂತವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಇದು ಚಾಲುಕ್ಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೃಜನಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ
ಇತರ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. “ಕಪ್ಪೆ” ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ “ಕಪ್ಪು ಮೈಬಣ್ಣ” ಅಥವಾ “ಎತ್ತರವಾದ ಸ್ಥಳ” ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ತಜ್ಞರು “ಕಪ್ಪೆಯರ ಭಟ್ಟ” ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವನ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಈ ಶಾಸನದಿಂದ ಅವನು ಆ ಕಾಲದ ಮಹತ್ವದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ
ಬಾದಾಮಿ ಶಾಸನವೊಂದು ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಥವಾ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಆ ಕಾಲದ ಸಮಾಜ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಮಹತ್ವದ ದಾಖಲೆ ಆಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಚಿತ್ರಣ ಮತ್ತು ಭಾವಗೀತೆಯ ಸತ್ವ ತುಂಬಿದ್ದು, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ.
ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟ ಶಾಸನವು (kappe arabhatta shasana in kannada) ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಅಮೂಲ್ಯ ದಾಖಲೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಈ ಶಾಸನವು ಕೇವಲ ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಶೌರ್ಯದ ಕಥೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ, ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಮಹತ್ವದ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ತ್ರಿಪದಿ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಇದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ನಮ್ಮ ಈ ಲೇಖನ ನಿಮಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದ್ದು, ಕಪ್ಪೆ ಅರಭಟ್ಟನ ಕುರಿತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ನಾವು ನಂಬುತ್ತೇವೆ. ನೀವು ಈ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿದ್ದರೆ, ದಯವಿಟ್ಟು ಇದನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ನಮ್ಮ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗೆ ಮತ್ತೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ.